Ripple atipik bir kripto varlık. XRP davası da bu sebeple sıra dışı. Olası tesirleri ise mümkünlük hesapları yaptıran çeşitten. Evet meşhur SEC ve Ripple davası. Kripto varlıklarla ilgili tek dava bu değil elbette. Bilakis SEC tarafından açılmış birçok dava var. Bu davaları ve ayrıntılarını merak edenler için Meşru – Banka ve Finans Hukuku Mecmuası 2020 / 34 sayısında yayınlanan Bankacılık ve Sermaye Piyasası Hukuku Perspektifinden Bitcoin Davaları makalemizi önerebiliriz. Lakin Ripple davası niteliği prestijiyle finans etraflarının epeydir yakından takip ettiği bir dava.
Dava o kadar kıymetli ki en ufak bir gelişme anında finans ajanslarını hareketlendiriyor. SEC v. Ripple davasında son vakitlerde yeniden gündeme gelen gelişmeler, bu gelişmeleri mevzu alan haberler konuşulmaya başladı. Davanın yakında davanın sonuçlanması bekleniyor. Bu vesileyle davanın konusunu ve yeni gelişmeleri, tarafları ve hususuyla birlikte ele almak, olasılıklara hazırlıklı olmak için, yararlı olacaktır.
Sec ve Ripple davasının kronolojisi
Ripple birinci kez 2012 yılında piyasaya sürüldü. Öteki kripto paralardan ayrılan yanı ise milletlerarası para transferlerini işlemek için blockchain teknolojisini kullanan bir ödeme protokolü olması. Tabi memleketler arası para transferi alanı tam bir ateş çemberi. Bu alana yönelik bir iş yapmak hiç bahis değil. Zira karşınıza bir çok devlet ve devletten öte şirketler çıkıyor. Para transferi başlı başına bir çok çerçeve düzenleme hususken, milletlerarası para transferinde bir çok monopol ve kısıtlama kelam konusu. Ripple ise bu konvansiyonel yapıyı delip geçti. Bu bakımdan Ripple birinci günden beri çok tezli bir kriptografik ağ ve sistem. Üç büyükler kim diye soracak olsak Bitcoin, Ethereum ve Ripple formunda yanıtlayabiliriz. Ripple’ı öne çıkartan öteki faktörler, düşük süreç fiyatları ve son derece süratli süreç müddetleri. Bu işlev ve avantajlarıyla Rippleçok kısa bir müddette global düzeyde yüzlerce finansal kurumla iştirak kurmayı başarmış bir proje.
Şirketin kurucuları 2013 yılında fon toplamak için XRP’yi dijital varlık olarak kullanmıştı. İşin sonunda, Amerika Birleşik Devletleri Menkul Değerler ve Borsa Kurulu (‘‘SEC’’) 22 Aralık 2020’de, Ripple Labs Inc ve birebir vakitte değerli iki yöneticisi Brad Garlinghouse ve Chris Larsen aleyhine kayıt dışı devam eden bir dijital varlık menkul değer teklifi yoluyla 1,3 milyar doların üzerinde para topladıkları teziyle dava açtı. Düzensizlik da tam bu noktada çıktı.
İddialar neydi?
SEC’in öne sürdüğü savlara nazaran Ripple, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ve dünyadaki yatırımcılara kayıtsız menkul değer arzlarında XRP tokenleri satarak fon topladı. Tartışmanın odak noktası SEC’in XRP’nin bir menkul değer olduğunu argüman etmesinde toplanıyor.
ABD’de 1946 yılında, sermaye piyasası hukukunun dönüm noktalarından olan SEC v Howey davası Howey Test’ini ortaya çıkarmış. Bu dava ve test neyin Menkul Değerler Maddesine dahil olduğuna karar verilmesinde kullanılıyor. Test, bir sürecin “yatırım sözleşmesi” olarak nitelendirilip nitelendirilmediğini ve hasebiyle bir menkul değer olarak kabul edilip edilmeyeceğini çözmekte yardımcı oluyor. Yatırımcıların varlığı kıymeti ve değerimim değişimi üzerinde hiçbir tesiri yoksa ekseriyetle bir menkul değer olarak kabul edilmekte.
Davanın temelinde; SEC, XRP’nin Howey Testin geçemediğini sav ediyır. SEC’e nazaran XRP bir ortak teşebbüse yatırım yaptıklarını varsayan yatırımcılar tarafından satın alınmış bir varlık. Bu sebeple SEC, Ripple’ın hem pazarlama eforları ve arz manipülasyonu tezleri nedeniyle, yatırımcıları XRP fiyatının şirketin faaliyetleri nedeniyle yükseleceğine inandırdığını, yatırımcıların bu sebeple XRP aldıklarını öne sürüyor. Pek tabi Ripple bu savları kabul etmiyor ve uyuşmazlık uzadıkça uzuyor. Bu davanın üzücü yanı, XRP’nin kolay kolay ve kısıtlamalara, yüksek maliyetlere takılmadan milletlerarası para transferini sağlayan modelinin davanın gölgesinde kalması. Meğer bu finansal bir ihtilal.
Ripple, davaya karşı savunmasında; XRP’nin menkul değer sayılacağına ait SEC tarafından hiçbir bildirim almadıklarını ve bunun sonucunda SEC’in sanal para ünitelerine karşı uygulamasında önyargılı olduğunu ileri sürdü. Hatta Ripple tarafından SEC’in birtakım üyelerinin Ethereum üzere platformlar ile ilişkisi olduğu da öne sürülmüştü ki bu çok düşündürücü bir ayrıntı.
Davanın safahatı
Ripple savunma avukatı James K. Filan, 18 Eylül 2022 Pazar günü Ripple Labs, şimdiki CEO’nun ve eski CEO’nun özet yargı için erken bir talepte bulunduğunu bir Tweet üzerinden bildirdi.
Özet yargı talebin ABD yargılama hukukuna has bir kurum. Bu talepte bahis ihtilafın gerçeklere dayalı olma durumunu ilgilendiriyor. Zira davada SEC ve Ripple maddi yani somut duruma dair bir ihtilaf içinde değiller. Asıl sıkıntı ya da gündemdeki soru soru XRP’nin somut özellikleri prestijiyle, yürürlükteki yasal düzenlemeler karşısında menkul kıymet özelliği arz edip etmediği. Ne var ki ortadan geçen uzun vakit boyunca, bu temel uyuşmazlığa karşılık verebilmek için türel bir yer şimdi oluşturulmuş değil. Öte yandan, Ripple’ın sermaye piyasası araçlarından biri olan yatırım mukavelesi yahut yatırım aracı olmadığını savunması nedeniyle bir uzlaşma mümkünlüğü konusunda bir optimistlik kelam konusu. ABD hukuku uzlaşma sanatında açık orta derin deneyimlere sahip. Win win kültürünü yargılamada bile korumak nevi şahsına münhasır (sui generis) bir eğilim.
Dikkat çeken bir öteki ayrıntı Dijital Ticaret Odası (‘‘CDC’’)’nın davaya katılması ve katılma formu. Çünkü, ABD’de bir kripto varlık lobisi pozisyonunda anılan CDC davaya ‘amicus curiae’ olarak katılmak istemişti. Mahkeme bu talebi kabul etti. Bu formda mahkeme dostu statüsü elde eden CDC’nin, mahkemeye bilgi, uzmanlık yahut iç görü sağlayarak yardımcı olması bekleniyor. Gerçekten, CDC takımı davaya olan ilgisini açıklarken, mahkeme kararının geniş kapsamlı sonuçlarının altını çok haklı ve epeyce kalın bir biçimde çizdi. CDC’nin açıklamasında XRP’nin teklif ve satışının bir menkul değer süreci olup olmadığı konusunda bir görüşü olmadığı vurgulandı. Fakat CDC, bir yatırım kontratının altında yatan dijital varlıklara uygulanan yasal çerçevenin açık ve dengeli olmasını sağlamakla ilgilendiğini savunarak davaya katılma isteğinin sebebini ikna edici formda izah etmiş görünüyor.
Sonuç
Dava daha sonuçlanmadı. Karar basamağına epeyce yakınız. Kamuoyundaki baskın görüş davanın Ripple’ın lehine sonuçlanacağı formunda. Artık herkes, bu haddinden fazla uzayan davanın sonuçlanmasını sabırsızlıkla bekliyor. Dikkat alımlı bir öbür nokta kararın yaklaşmasıyla birlikte XRP’nin pahasının de artması. Bu da davanın XRP lehine sonuçlanacağı beklentisinin satın alındığını işaret ediyor. Gerçi bu daha önce birkaç kez daha fiyatlanmıştı. Davanın seyri, Ripple’ın lehine karar verilecek halde ilerlerse, bu durum özet yargı talebinin sonucunda SEC’in uzlaşma yoluna gitmesine sebep olabilir. CDC’nin davaya dahil olması da Ripple’ın lehine bir karar verileceği beklentilerini besliyor.
Bir defa daha vurgulamalı. Bu davanın sonunda verilecek karar ne olursa olsun teknoloji, finans ve hukuk alanında yaratacağı sonuç ve tesirler çok büyük olacak. SEC kazanırsa, XRP’nin menkul değer olarak kabul edilmesi benzeri kriptoların da menkul değer olarak kabul edilmesini tetikleyebilir. Bu durumda akla birinci gelen Bitcoin. Ne var ki SEC dahil olmak üzere ABD’li düzenleyiciler Bitcoin’un bir menkul değer olmadığı konusunda, en azından şimdilik hemfikir. XRP davasının sonucu kripto varlıkların geleceğini, yatırımcıları, blokchain milliyetçiliğinin yazgısını, teknoloji yenilikçilerini ve dünyanın her yerindeki kanun koyucuların yasalaştırma eğilimlerini derinden etkileyecek bir emsal emsal oluşturacağı için yakından takip etmeye devam edeceğiz.